"Nikt nie wie, dokąd powędruje kulka we flipperze. Równie dobrze za cztery dni liczba zachorowań może sięgnąć dziesiątek tysięcy. A za pół roku wuhańskie zapalenie płuc może odejść w niepamięć. Lub wręcz przeciwnie" - takie słowa Davida Quammena znajdziemy w przedmowie polskiego wydania książki "Zaraza. Najskuteczniejsi zabójcy naszych czasów". Pochodzą one z artykułu autora opublikowanego w "New York Timesie" 28 stycznia 2020 roku, a zatem na samym początku pandemii koronawirusa. Trudno było jeszcze wtedy przewidzieć, w jakim kierunku rozwinie się sytuacja. Niestety spełnił się czarny scenariusz, a domowa izolacja, dystans społeczny, praca zdalna, ograniczenia w przemieszczaniu się, kryzys gospodarczy i finansowy, lęk, depresja oraz przeciążenie służby zdrowia na stałe zagościły w naszej codzienności. Choć na przestrzeni lat ludzie zmagali się z wieloma zagrożeniami - wystarczy wspomnieć choćby ebolę, HIV, wirus Zika, grypę hiszpankę, SARS czy MERS - żadne z nich nie sparaliżowało współczesnego świata w tak dużym stopniu jak COVID-19. I chyba wydaje się, że straciliśmy nieco czujność. Tymczasem koronawirus przypomniał nam, że globalna pandemia to nie wizja science-fiction, a realne niebezpieczeństwo.
"Zaraza" to publikacja, która po raz pierwszy została wydana w USA w 2012 roku. Jej autor, David Quammen, jest amerykańskim pisarzem specjalizującym się w literaturze naukowej i przyrodniczej. W marcu jego książka trafiła na księgarskie półki w polskim przekładzie Rafała Śmietany nakładem Wydawnictwa Znak. I choć przyznam szczerze, że wszelkie tematy dotyczące pandemii ostatnio bardzo mnie męczą, to cieszę się, że otrzymałam propozycję zrecenzowania tej publikacji - okazała się fascynującym reportażem naukowym, który mimo sporych gabarytów (niemal 640 stron) czyta się z dużym zainteresowaniem. Od dżungli w Gabonie przez miejskie dachy w Bangladeszu, wybiegi dla koni na przedmieściach Brisbane i lasy w amerykańskim Connecticut aż po laboratorium w Kinszasie i hotelowe korytarze w Hongkongu - David Quammen podąża śladem śmiercionośnych wirusów odzwierzęcych tzw. zoonoz, które potrafią przełamywać bariery międzygatunkowe - przenosić się ze zwierzęcia na człowieka, infekować go i mutować, doprowadzając nawet do wybuchu epidemii. Każdy rozdział to inny patogen (i choroba, którą wywołuje), m.in. wirus Nipah i Hendra, Ebola, SARS, gorączka krwotoczna Marburg, HIV, ale też malaria i borelioza. Autor omawia ich początek, a zatem miejsce i sposób pojawienia się, opisuje pacjentów zero i pierwsze medyczne przypadki oraz prace, które miały na celu zidentyfikowanie patogenu. Wyjaśnia też, co wpływa na transmisję wirusa i przebieg epidemii.
Dlaczego niektóre choroby przychodzą i odchodzą, a inne wywołują epidemię? Czy można to przewidzieć? Gdzie po raz pierwszy pojawił się wirus HIV? Które zwierzęta są rezerwuarami śmiercionośnych patogenów? Jak wygląda praca w laboratoriach o najwyższym stopniu bezpieczeństwa biologicznego? Jak szybko potrafią zmieniać się wirusy?
Reportaż Quammena to kawałek rzetelnej wiedzy zaprezentowanej w przystępny sposób w iście detektywistycznym stylu (co z łatwością udziela się czytelnikowi). Jednocześnie widać wyraźnie, że celem książki jest wzbudzenie większego zrozumienia i świadomego zainteresowania tematyką chorób odzwierzęcych, zwłaszcza tych o pandemicznym potencjale. Autor nie podąża drogą sensacji, a sama publikacja jest rzeczowa i wyważona, z dużą dawką życiowego realizmu i w oparciu o wiedzę i doświadczenie. "Zaraza" to opowieść o przeszłości i teraźniejszości, ale w pewnym stopniu również prognoza przyszłości. Argumenty Quammena dotyczące m.in. zagrożeń wynikających z przeludnienia i degradacji środowiska naturalnego brzmią przekonująco i pozwalają spojrzeć na kwestie wirusów w szerszym kontekście. "Zaraza" to również interesująca podróż po świecie - autor tropi nietoperze, goryle i makaki, przemierza dżunglę, zagląda do jaskiń, ale też do laboratoriów, w których prowadzone są badania nad najbardziej śmiercionośnymi wirusami. Ten aspekt książki, podobnie zresztą jak konkretne przypadki medyczne oraz przytoczone opinie ekspertów, okazał się dla mnie wyjątkowo ciekawy. Autor nie zasypuje czytelnika faktami i naukową terminologią, a wybierając to, co istotne, tworzy inteligentną, przemyślaną, a momentami nawet humorystyczną opowieść o świecie, w którym krzyżują się ścieżki człowieka i zwierząt. Dowiedziałam się naprawdę wiele - to bez wątpienia najlepsza i najbardziej pouczająca książka o wirusach i chorobach odzwierzęcych, jaką miałam okazję czytać (i tak bardzo aktualna). David Quammen zgromadził pasjonujący materiał i zaprezentował go w doskonałym stylu. Serdecznie polecam. "Zaraza" to świetna publikacja dla miłośników literatury faktu i każdej ciekawej świata osoby. Warto przeczytać i wiedzieć więcej.
Za egzemplarz do recenzji dziękuję Wydawnictwu Znak.
Tytuł oryginalny: Spillover: Animal Infections and the Next Human Pandemic
Tłumaczenie: Rafał Śmietana
Wydawnictwo: Znak Literanova
Data wydania: 24 marca 2021
Liczba stron: 640
Posty
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz