"Podróże, które odbyłem przez lata pracy nad tą książką, były dla mnie też osobistym przekraczaniem moich wewnętrznych Różowych Linii – wkraczałem na nowe terytoria empatii, wiedzy, także wiedzy o sobie samym" – tak w epilogu pisze Mark Gevisser, reporter z RPA. I dodaje: "mam nadzieję, że niektórzy z was odnajdą na tych stronach siebie – że będziecie mogli identyfikować się z ludźmi, o których piszę. Mam nadzieję, że odnajdziecie w tym też przyjemny dreszcz obcowania z czymś nowym – ten, który sam czułem". Nie ulega wątpliwości – dla wielu z nas czytanie "Różowej Linii" będzie właśnie takim doświadczeniem – literacką podróżą, która poszerza horyzonty, zwiększa świadomość oraz otwiera umysł i serce. Mark Gevisser stworzył reportaż ważny i potrzebny – o miłości, tożsamości, rodzinie i prawie do życia w zgodzie z samym sobą.
"Różowe linie przebiegają przez kontynenty, kraje, miasta, domy, sypialnie - i nasze głowy"
Świat zmienia się na naszych oczach. W XXI wieku, w czasach globalizacji, rewolucji cyfrowej, migracji i urbanizacji, rozwijający się ruch na rzecz praw osób LGBTQ+ jednocześnie przesunął horyzonty i obudził nowe obawy. Tożsamość płciowa i orientacja seksualna stały się elementem globalnych sporów, kulturowej, religijnej i ideologicznej wojny oraz narzędziem wykorzystywanym m.in. w polityce. Z jednej strony zaczęło zmieniać się myślenie o człowieku – o tym co oznacza płeć i rodzina oraz czym jest miłość i seksualność. Z drugiej strony pojawiły się oznaki silnej polaryzacji społecznej, moralnego zaniepokojenia i strachu przed zburzeniem starego porządku (m.in. zagrożeniem "tradycyjnych wartości"). Utworzyły się granice, które Mark Gevisser nazywa Różową Linią – granice, które podzieliły świat na państwa, w których osoby LGBTQ+ otrzymują coraz większe prawa obywatelskie, m.in. w zakresie zawierania homoseksualnych małżeństw oraz państwa, które uparcie opierają się zmianom lub w których wręcz wzmaga się dyskryminacja i zaostrza się prawo kryminalizujące (w niektórych częściach globu homoseksualizm karany jest więzieniem lub śmiercią). Ale Różowa Linia nie tylko dzieli państwa, ale przebiega też przez nasze codzienne życie – przez studia telewizyjne, sale sądowe, izby parlamentarne, szkoły, sypialnie i ciała. I właśnie o tych wszystkich Różowych Liniach pisze w reportażu Mark Gevisser, a także o ludziach z różnych części świata, którzy nastąpili na owe linie – na front walki o prawa człowieka.
"Pisząc o tym, spłacę swój dług wobec miłości"
"Różowa Linia" zwraca uwagę starannym researchem i rozmachem. Mark Gevisser przez siedem lat jeździł po świecie, zbierając materiały i poznając przeróżne ludzkie historie. W rezultacie powstało ambitne i skrupulatne studium na temat sytuacji i praw osób o różnych orientacjach seksualnych i tożsamościach płciowych w ujęciu globalnym – od Malawi, RPA, Nigerii i Egiptu przez Turcję, Rosję, Izrael, Indie i Meksyk aż po USA i państwa Europy Zachodniej. Autor przedstawia queerowy świat w skali makro i mikro – rozdziały analityczne dotyczące historii praw i społeczności LGBTQ+ przeplatają indywidualne opowieści. Dzięki temu czytelnik ma okazję wsłuchać się w głos bohaterów książki jednocześnie umiejscawiając ich doświadczenia w szerszym geograficznym i polityczno-społecznym kontekście. "Ciocia Tiwo, która wprawiła Malawi w stan szoku, organizując pierwsze w kraju homoseksualne zaręczyny; Michael, który uciekł z Ugandy przed dyskryminacją i przemocą, by po dramatycznych perypetiach osiąść w Kanadzie; Pasza, transpłciowa kobieta, która w moskiewskim sądzie toczy spór o prawo do widywania syna; Martha i Zaira, para lesbijek z Meksyku, walczących o jednoczesne uznanie ich za matki; grupa transpłciowych dzieciaków z Michigan, które otwierają przed dorosłymi świat skomplikowanych tożsamości płciowych" – to właśnie ich osobiste historie, intymne i głęboko poruszające, stanowią serce publikacji Marka Gevissera. W "Różowej Linii" poznajemy niełatwe ludzkie losy – osób, które walcząc o życie w zgodzie z samym sobą i należne im prawa doświadczyły dyskryminacji, odrzucenia, braku zrozumienia, a nawet prześladowań oraz przemocy fizycznej, psychicznej i seksualnej (część z nich musiała opuścić rodzinny dom i kraj, ratując tym samym swoje życie). Reportaż Gevissera rzuca światło na sytuację osób LGBTQ+ zarówno w aspekcie publicznym (instytucjonalnym, państwowym), jak i osobistym (intymnym, rodzinnym) – ukazuje ich codzienne zmagania, wyzwania, z którymi muszą się mierzyć oraz cenę, jaką ponoszą za odwagę bycia sobą. Publikacja uświadamia też, jak wielką krzywdę wyrządza dyskryminacja systemowa oraz indywidualna – brak akceptacji i wsparcia ze strony bliskich łamie serce, odmawianie fundamentalnych praw wzbudza złość, a skala nienawiści i przemocy – szok, smutek i lęk. Mimo to w książce Gevissera nie brakuje też nadziei, bo nie sposób nie docenić wytrwałości, hartu ducha i determinacji bohaterów reportażu. Ich historie dają wgląd w skomplikowany proces odkrywania siebie, swojej tożsamości i seksualności oraz ukazują punkt widzenia osób reprezentujących społeczność LGBTQ+ – stanowią ważne i cenne świadectwo.
"Różowa Linia" to opowieść o świecie rozdartym między akceptacją, sprawiedliwością i wolnością, a dyskryminacją, stygmatyzacją i odrzuceniem. O transformacji pokoleniowej, przesuwaniu granic, różnych odcieniach płci i seksualności (i ich wpływie na nasze życiowe wybory). O nowych możliwościach i nowych ograniczeniach, wolności, miłości i akceptacji.
Książka napisana z szacunkiem, wrażliwością i skrupulatnością, uwzględniająca niuanse i złożoności (warto wspomnieć również o specjalnym epilogu autora uzupełniającym polskie wydanie książki). Literatura faktu warta polecania – dla każdego – bo pokazuje, jak zmienia się świat, zwiększa świadomość i otwiera na drugiego człowieka.
* Współpraca barterowa z Wydawnictwem Poznańskie.
Tytuł oryginalny: The Pink Line: Journeys Across the World's Queer Frontiers
Przekład: Adrian Stachowski
Wydawnictwo: Poznańskie
Data wydania: 15 czerwca 2022
Liczba stron: 672
Moja ocena: 5/6
Posty
