Czy to nie w "małych ludzkich zawirowaniach", w na pozór trywialnej krzątaninie, w zwykłej codzienności kryje się esencja życia?
Nowy Jork lat 50. i 60. XX wieku w opowiadaniach Grace Paley, amerykańskiej pisarki, poetki i eseistki, przypomina barwną mozaikę – zadziwia i oszałamia swoją różnorodnością. Tkankę miejską tworzą nie tylko dźwięki, smaki i zapachy, ale również, a może i przede wszystkim, skomplikowane życiorysy. Paley kreśli obraz wielkiego miasta jako scenerii dla tytułowych "małych ludzkich zawirowań" – osobistych zdarzeń i doświadczeń, które, choć niewielkie w skali świata, historii i ludzkości, istotnie wpływają na nasze losy, mocno nas kształtują. W antologii głosy osób w różnym wieku, z różnych grup etnicznych i klas społecznych splatają się w intymną i jednocześnie uniwersalną opowieść osadzoną w konkretnym czasie i miejscu – amerykańskich realiach ubiegłego wieku. "Małe ludzkie zawirowania" to luksusowe apartamenty i niewielkie, duszne mieszkania, wiosłowanie na jeziorze w Central Parku, zatłoczone ulice i miejski gwar, zachody słońca na rzece Hudson, place zabaw na Manhattanie, wyprawa na Księżyc oglądana na ekranie telewizora. Grace Paley w krótkiej formie opisuje codzienne chwile szczęścia i bolesne upadki – portretuje samotne matki na zasiłkach, prostytutki, żony i rozwódki, zuchwałe nastolatki, niedzielnych ojców w rozchełstanych koszulach, kobiety i mężczyzn popijających pospiesznie whiskey przed pójściem ze sobą do łóżka, żołnierzy na przepustce szukających niezobowiązującego seksu, imigrantów próbujących odnaleźć się w niełatwych realiach miejskiego molochu. Paley hojnie czerpie z własnych doświadczeń i otaczającej ją rzeczywistości – na pierwszy plan wysuwają się kwestie związane z życiem rodzinnym i społecznym: brak pieniędzy, długi, pozamałżeńskie zdrady, zemsta, dorastanie, kobiecość, różne odsłony macierzyństwa, nieślubne dzieci, kłótnie i domowa przemoc, kapitalizm, nierówności i wojna w Wietnamie. Pojawiają się wątki autobiograficzne, m.in. w komentarzach dotyczących żydowskiego pochodzenia, pisarstwa, pacyfizmu i feminizmu. Mocno wyczuwalny amerykański vibe niósł mnie przez kolejne strony – a jest ich całkiem sporo (w skład "Małych ludzkich zawirowań" weszły czterdzieści cztery opowiadania pochodzące z trzech różnych tomów Grace Paley opublikowanych w latach 1959, 1974 i 1985, w większości nieprzetłumaczone na język polski aż do tego momentu). Interesująca wydała mi się kompozycja opowiadań (brak wyraźnie zarysowanej fabuły i puenty). Przypominają one urywki z życia, małe sceny, krótkie momenty wyrwane z całości – są fragmentaryczne, otwarte, nieco chaotyczne. I wydaje się, że ich urok tkwi w prostocie – ot, zwykłe-niezwykłe teksty o zwykłych ludziach i ich zwykłym życiu, bez napięcia i dramaturgii. Paley nie uderza w sentymentalne i ckliwe nuty, pisze w konwencjonalnym stylu, z humorem, ironicznym dystansem – i robi to naprawdę świetnie. W krótkiej, skondensowanej formie trafnie oddaje zawiłość uczuć, tymczasowość, przewrotność ludzkiego losu i doświadczeń. Przypomina, że i szczęście, i rozpacz są ważną częścią egzystencji. I że "najważniejsze pytanie to jak przeżyć życie".
"Małe ludzkie zawirowania" to must read dla miłośników krótkiej formy (i nie tylko). Antologia, która tętni amerykańskim vibe'm; która pozwala zanurzyć się w międzyludzkich relacjach, w nowojorskiej codzienności, w drobnych momentach życia. Z łatwością można w niej znaleźć literackie perełki – i ja też je znalazłam (szczególnie zachwyciło mnie osiem opowiadań: "Do widzenia i powodzenia", "Jasnoróżowa pieczeń", "Nieodwracalna średnica", "Pragnienia", "Samuel", "Rozmowa z moim ojcem", "Matka", "Długodystansówka").
Piękny zbiór, warto przeczytać.
• współpraca barterowa • Wydawnictwo W.A.B. •
Przekład: Monika Adamczyk-Garbowska
Wydawnictwo: W.A.B.
Data wydania: 5 czerwca 2024
Oprawa: twarda
Liczba stron: 528
Moja ocena: 5/6
Posty
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz