#588 "Choroba idzie ze mną. O psychiatrii poza szpitalem" – Anna Kiedrzynek

Coraz więcej osób w Polsce w jakimś momencie swojego życia doświadcza kryzysu psychicznego. Niestety słaba dostępność leczenia i uprzedzenia wciąż stanowią poważny problem. O trudnej sytuacji polskiej psychiatrii mówi się od dawna. Przepełnione i niedofinansowane oddziały szpitalne, niedobór i wypalenie zawodowe personelu, długie kolejki do lekarzy specjalistów... Zresztą nietrudno zauważyć, że w naszym kraju funkcjonuje model oparty w dużej mierze na hospitalizacji. A przecież życie osób w kryzysie psychicznym toczy się przede wszystkim poza murami szpitala. Co dzieje się zatem z pacjentem, który opuszcza placówkę? Jakie ma przed sobą perspektywy? Czy otrzymuje odpowiednie wsparcie w codziennym życiu z chorobą?

Anna Kiedrzynek rozmawia z osobami chorymi i ich rodzinami, lekarzami i opiekunami i kreśli obraz polskiej psychiatrii pozaszpitalnej oraz życia z chorobą poza murami placówki. Autorka prowadzi czytelników przez przeróżne ludzkie doświadczenia psychicznego kryzysu – schizofrenię, depresję, ChAD (chorobę afektywną dwubiegunową), zaburzenia obsesyjno-kompulsywne – i opowiada o Centrach Zdrowia Psychicznego, mieszkaniach treningowych, stowarzyszeniach i fundacjach, domach samopomocy, zakładach pracy chronionej i warsztatach terapii. Wskazuje mocne i słabe strony pozaszpitalnych rozwiązań – systemu, który często pielęgnuje u chorego bezradność i umacnia w nim przekonanie, że sam sobie nie poradzi, że lepiej poddać się chorobie niż walczyć o życie z chorobą. W książce podejmowane są również kwestie dyskryminacji na rynku pracy, trudności adaptacyjnych, stygmatyzacji i postrzegania osób w kryzysie wyłącznie przez pryzmat choroby. 

W reportażu Kiedrzynek to człowiek jest najważniejszy – tekst opiera się przede wszystkim na indywidualnych historiach rozmówców. I nie są to bynajmniej opowieści ckliwe, sentymentalne lub brutalne. To opowieści prawdziwe – zwykłych ludzi i ich zmagań. Anna Kiedrzynek z empatią i szacunkiem zagląda za kulisy. Doświadczenia jej rozmówców pełne są smutku, cierpienia, osamotnienia, ale też nadziei i wsparcia – bo jak wielokrotnie podkreśla autorka: "nie ma jednej schizofrenii, tak samo jak nie ma jednej depresji ani jednej choroby afektywnej dwubiegunowej. Nie ma też jednej właściwej reakcji człowieka, który towarzyszy bliskiej osobie w kryzysie". To historie utkane z choroby, długiej i niełatwej walki o siebie i bliskich, licznych hospitalizacji, farmakologii, wsparcia i jego braku. To Justyna, "która ratowała swojego męża przed samobójczą śmiercią; Rafał, któremu czasami wydaje się, że jest wszechmogący; Irena, która bez przerwy wyobrażała sobie, jak zadaje innym ból" – i wielu innych. Indywidualne losy bez wątpienia poruszają w reportażu Kiedrzynek najmocniej. Głos osób w kryzysie psychicznym wybrzmiewa w nim głośno i wyraźnie – warto go wysłuchać.

"Choroba idzie ze mną" to reportaż w krótkiej, zwięzłej i przystępnej formie (myślę nawet, że mógłby być odrobinę bardziej pogłębiony), ale co ważne – angażujący, bardzo dobrze napisany i potrzebny. Książka Kiedrzynek otwiera oczy i uczy empatii. Pozwala z większą świadomością spojrzeć nie tylko na osoby w kryzysie psychicznym, ale też na polską pozaszpitalną psychiatrię, o której tak łatwo zapominamy i która wzbudza jeszcze mniejsze zainteresowanie niż leczenie szpitalne – bo zwykłe życie z chorobą toczy się w cieniu, bez medialnego szumu, taniej sensacji i ciekawskich spojrzeń. Reportaż Kiedrzynek uświadamia, jak w przeróżnych scenariuszach rozgrywają się losy osób w kryzysie psychicznym i ich bliskich. Pokazuje, jak choroba wpływa na codzienność, relacje z ludźmi, poczucie własnej wartości i samodzielność. I jak wiele wciąż jest do zrobienia w zakresie pozaszpitalnego wsparcia – by chorzy nie poruszali się po omacku, bez wskazówek, pozostawieni samym sobie.

Ważna i wartościowa literatura faktu. Takich książek potrzebujemy, żeby przełamywać tabu i mity, które narastają wokół psychiatrii i zaburzeń psychicznych. Polecam, każdemu.

* Współpraca barterowa z Wydawnictwem Poznańskie.

Data wydania: 14 maja 2023

Wydawnictwo: Poznańskie

Seria: Seria reporterska

Oprawa: zintegrowana

Liczba stron: 240

Moja ocena: 5/6