Jak krucha jest relacja między historią i pamięcią? Czy milczenie koi rany i zapewnia spokój, a może wręcz przeciwnie – pogrąża w rozpaczy i goryczy, niszczy tożsamość i ludzką godność oraz tworzy bolesne przeszkody dla indywidualnej i zbiorowej sprawiedliwości, zaufania i lepszej przyszłości? Czy prawda niszczy czy wyzwala? I jak wiele warto dla niej poświęcić?
Po zakończeniu trwającej w latach 1936-1939 wojny domowej mieszkańcy Hiszpanii pogrążyli się w zbiorowym milczeniu. Część desperacko pragnęła pamiętać, inni – z całych sił zapomnieć. Wojna przyniosła ze sobą cierpienie, głód, strach i śmierć, a lata powojenne dodatkowo – izolację, pokoleniową traumę, przemoc i ideologiczny ucisk podczas trwającej niemal cztery dekady dyktatury Francisco Franco. W tych czasach wiele hiszpańskich rodzin zostało rozdzielonych i wiele serc zostało roztrzaskanych na kawałki. Młodzi ludzie zamiast podążać za marzeniami i lepszą przyszłością musieli milczeć i dźwigać na barkach ciężar dawnych wydarzeń, smutku i wojennej spuścizny – zamienili się w 'fontanny milczenia'.
I właśnie do faszystowskiej Hiszpanii lat 50. XX wieku zabiera czytelników Ruta Sepetys, amerykańska autorka bestsellerowych powieści historycznych. "Fontanny milczenia" to poruszająca opowieść o pamięci, prawdzie, sekretach, milczeniu i tożsamości oraz nadziei i miłości w cieniu krwawej dyktatury. Autorka, krzyżując ze sobą życiowe ścieżki młodej Hiszpanki i młodego Amerykanina, rzuca światło na jedną z najmroczniejszych kart w dziejach Hiszpanii – bolesne tajemnice i zbrodnie reżimu Franco, pokoleniową traumę i długą drogę do ustrojowej transformacji.
"Madryt, 1957 rok. Faszystowska dyktatura generała Francisca Franco skrywa niejeden mroczny sekret. Tymczasem zagraniczni turyści i biznesmeni, skuszeni obietnicą słońca, wina i szybkiego zarobku, napływają do Hiszpanii. Wśród nich jest osiemnastoletni Daniel Matheson, syn potentata naftowego, który wraz z rodziną przyjeżdża do Madrytu. Chłopak ma nadzieję, że dzięki obiektywowi aparatu nawiąże więź z krajem, w którym urodziła się jego matka. Fotografia — i przeznaczenie — stawiają na jego drodze Anę Torres Moreno. To właśnie z powodu pięknej pokojówki z madryckiego hotelu Castellana Hilton i wstrząsających wydarzeń Daniel pozna śmiertelny strach i prawdziwe szczęście – będzie musiał podjąć trudne decyzje, by chronić tych, których kocha" (opis wydawcy)
Na polski przekład książki Ruty Sepetys czekałam z wielką niecierpliwością. Moją uwagę szczególnie zwróciły czas i miejsce akcji – dość nietypowy i wciąż mało popularny wybór wśród autorów historycznej beletrystyki. Hiszpania lat powojennych i dyktatury Franco oraz związane z tym okresem bolesne kwestie to bez wątpienia literackie wyzwanie – wyzwanie, któremu Ruta Sepetys poświęciła osiem lat. Efekty jej pracy są naprawdę zadowalające. "Fontanny milczenia" zachwycają historycznym tłem. Autorka ożywiła przeszłość, umożliwiając czytelnikowi wgląd w minione czasy. Jej powieść ma w sobie madryckie barwy, ciepło słońca, zapach cytryn, a także słodko-gorzką mieszankę hiszpańskiej duszy, gęstego mroku i nieśmiałej nadziei. To wyjątkowa podróż – od hotelowych apartamentów, przez zatłoczone ulice, kościelne ławy, areny walki byków, szpitalne korytarze, sklepy i fotogaficzne studia, aż po cmentarze oraz zakurzone przedmieścia i domy zubożałej dzielnicy Vallecas. Ruta Sepetys, kreśląc opowieść o miłości Hiszpanki i Amerykanina, tworzy obraz powojennych zmagań oraz niełatwej codzienności w cieniu dyktatury – społecznych kontrastów, strachu, cierpienia i milczenia. Autorka zadbała o detale i zdołała ukazać niuanse hiszpańskich realiów. Zachwyciło mnie dojrzałe i przenikliwe podejście do tematu oraz pomysł zestawienia ze sobą w książce dwóch różnych perspektyw – Daniela jako osoby z zewnątrz i Any reprezentującej pokolenie młodych Hiszpanów. Przez obiektyw aparatu główny bohater widzi prawdziwą Hiszpanię i doświadcza poznawczego dysonansu za sprawą rozdźwięku między wizją kraju Franco przedstawianą w Ameryce, a rzeczywistym obrazem życia Hiszpanów. Stopniowo odkrywa rysy i głębokie rany, a pod powierzchnią – ból, gniew, sekrety, miłość i tęsknotę. Krótkie rozdziały, bogate historyczne tło, subtelnie rozwijająca się relacja Daniela i Any oraz mroczne tajemnice sprawiają, że "Fontanny milczenia" czyta się jednym tchem. Przenikliwe portrety bohaterów (również drugoplanowych) gwarantują z kolei wieloaspektowe spojrzenie na ówczesne hiszpańskie realia. Ruta Sepetys dopełniła całość archiwalnymi dokumentami – fragmentami przemówień, listów i artykułów prasowych. Jednym słowem – wykonała doskonałą pracę.
"Daniel przystaje na chodniku. Madryt pała egzotyczną energią intensywnych barw. Samochody i buty są czarne i zlewają się z kobiercem trotuarów w odcieniach węgla drzewnego, brązów Goi i czarnej porzeczki. Burzę obrazów dodatkowo wzmagają wirujące opary i urywki hiszpańskiego"
"Fontanny milczenia" to doskonały przykład wartościowej beletrystyki historycznej. Ruta Sepetys na tle ważnej i bolesnej karty dziejów Hiszpanii stworzyła poruszającą opowieść o kobiecie i mężczyźnie, których ścieżki niespodziewanie krzyżują się w madryckim hotelu – a to spotkanie na zawsze ich odmienia. Ciekawie poprowadzony wątek miłosny nie przesłania innych ważnych aspektów powieści. Autorce udało się uniknąć ckliwej i melodramatycznej historii. W zamian otrzymaliśmy dojrzałą i autentyczną powieść, która przemawia do serca i skłania do refleksji. Pokochałam liryczny styl pisania Sepetys – dzięki niej odbyłam wyjątkową literacką podróż. "Fontanny milczenia" wywołały we mnie smutek i radość. Przyniosły uśmiech i łzy. W tej książce spotyka się życie i śmierć, miłość i nienawiść, rozpacz i szczęście – i jak w prawdziwym życiu, mrok przeplata się z nadzieją.
Ruta Sepetys podarowała nam opowieść o skomplikowanych ludzkich ścieżkach i uczuciach. O powojennym pokoleniu, winie i karze oraz odziedziczonej historii wyrzeźbionej przez żal, strach i przemoc. O pamięci, skutkach wojny i kosztach milczenia, dążeniu do prawdy, sprawiedliwości i wolności. O wytrwałości, poświęceniu, odwadze i determinacji w niezwykle trudnych czasach, znaczeniu rodziny i trwałości więzi oraz sile miłości i przyjaźni. Książka Sepetys pokazuje, że czasami to właśnie w najtrudniejszych chwilach możemy odnaleźć siebie.
"Fontanny milczenia" to pięknie napisana, dojrzała i intensywna powieść, dzięki której mamy okazję poznać mniej znaną kartę hiszpańskiej historii. Trafia do grona moich tegorocznych ulubieńców. Gorąco polecam.
Książka do kupienia w księgarni internetowej Tania Książka KLIK
* Współpraca barterowa z Wydawnictwem Znak.
Tytuł oryginalny: The Fountains of Silence
Przekład: Jerzy Wołk-Łaniewski
Wydawnictwo: Znak Koncept
Data wydania: 24 sierpnia 2022
Oprawa: miękka
Liczba stron: 496
Moja ocena: 5,5/6
Posty
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz