#530 "Oko snajperki" – Kate Quinn (przekład Anna Gralak)

Czy kobieta może być żołnierką i bohaterką wojenną? Co więcej, czy ładna i młoda brunetka o ciemnych oczach i miłym uśmiechu, nieco nieśmiała i introwertyczna może być snajperką – wyszkoloną zabójczynią z bilansem ponad trzystu trafień? Ludmiła Pawliczenko, kiedy w 1942 roku pojawiła się w Waszyngtonie u boku pierwszej damy Eleanor Roosevelt, wzbudziła nie tylko wzmożone zainteresowanie i podziw, ale też zazdrość, podejrzliwość, a nawet kpiny – bo nie pasowała do typowych stereotypów. Kobieta snajper? Zamiast dzikiej i bezwzględnej seryjnej morderczyni lub radzieckiej, propagandowej marionetki Amerykanie zobaczyli wówczas zwykłą-niezykłą kobietę o nieprzeciętnych umiejętnościach, bystrą i z poczuciem humoru – bez wątpienia fascynującą. I taka też jest historia Ludmiły Pawilczenko – radzieckiej bohaterki narodowej i najsłynniejszej snajperki świata.

Kate Quinn, amerykańska autorka bestsellerowych powieści historycznych, to niezmiennie gwarancja porywającej literatury – silnych emocji i niebanalnych tematów. Często na bohaterki swoich książek wybiera kobiety, które w niełatwych czasach dokonywały wielkich czynów, łamiąc stereotypy – opowiada o szpiegach, pilotkach samolotów i łamaczkach kodów, albo, tak jak w przypadku nowej powieści, o snajperce i żołnierce. Kate Quinn potrafi zachwycić realistyczną historyczną prozą oraz przenikliwymi kobiecymi portretami. Tym razem zabiera czytelników w sam środek burzliwych wojennych czasów i na ich tle odmalowuje poruszająca historię Ludmiły Pawilczenko, radzieckiej strzelczyni wyborowej, samotnej matki, studentki Kijowskiego Uniwersytetu Narodowego.

"W zasypanym śniegiem Kijowie Mila Pawliczenko samotnie wychowuje syna. Marzy o pracy w bibliotece i spokojnym życiu. Jej plany przerywa wybuch wojny. Mila zaciąga się do armii. Ze spokojnej dziewczyny przeobraża się w śmiertelnie niebezpieczną łowczynię nazistów. Pierwsze celne strzały, niezliczeni wrogowie, sroga zima i… rosnąca sława. W krótkim czasie staje się bohaterką narodową i najsłynniejszą snajperką świata. Wyrwana z krwawych pól bitewnych frontu wschodniego trafia do Ameryki. Czy odnajdzie się w blasku reflektorów u boku pierwszej damy Eleanor Roosevelt? Nieoczekiwana przyjaźń i jeszcze bardziej nieoczekiwany romans sprawiają, że Mila żyje chwilą. W pobliżu czai się jednak śmiertelne niebezpieczeństwo. Już wkrótce będzie musiała ponownie stoczyć walkę z własnymi demonami w najbardziej niebezpiecznym pojedynku życia" (opis wydawcy)

Kobieta w szeregach armii

"Oko snajperki" to powieść oparta na prawdziwych wydarzeniach. Kate Quinn, korzystając ze źródeł historycznych, stworzyła fabularyzowaną opowieść, w której fakty i elementy biograficzne łączą się z beletrystyczną fikcją. Autorka prowadzi fabułę w dwóch liniach czasowych. Poznajemy Ludmiłę Pawliczenko, młodą matkę, studentkę historii i asystentkę naukową w bibliotece odeskiej tuż przed atakiem III Rzeszy na Związek Radziecki – śledzimy jej losy od momentu wstąpienia do Armii Czerwonej, przez walkę na froncie wschodnim i awans w wojskowej hierarchii aż po dyplomatyczną misję w USA. Kate Quinn umiejętnie przeplata rozdziały dotyczące wojennych losów Ludmiły z fragmentami opisującymi jej wizytę w Stanach Zjednoczonych. Powieść zwraca uwagę ciekawą kobiecą perspektywą – mamy okazję spojrzeć na wojnę oczami kobiety. Ludmiła w szeregach Armii Czerwonej, a zatem w środowisku zdominowanym przez mężczyzn, musiała mierzyć się z wieloma wyzwaniami – nieustannie udowadniać swoją wartość jako żołnierki i strzelczyni. Nieraz bywała lekceważona, podobnie jak jej umiejętności, doświadczenie i dokonania. Pod tym względem "Oko snajperki" to niezwykle inspirująca opowieść o kobiecej sile, wytrwałości, determinacji i niezależności na tle brutalnej wojennej rzeczywistości. Kate Quinn, podobnie jak w przypadku pozostałych powieści, zadbała o historyczne detale. Realistyczne opisy codzienności na froncie silnie działają na wyobraźnię – autorka potrafi ożywić nie tylko postaci i emocje, ale też miejsca i realia ówczesnych czasów. W interesujący sposób zostały w tej powieści przedstawione światopoglądowe różnice między USA i ZSRR. Ponieważ Kate Quinn oddaje głos Ludmile Pawliczenko, "Oko snajperki" przypomina fabularyzowany pamiętnik, który czyta się jednym tchem z niesłabnącym zainteresowaniem.

"Nie spudłować". Tylko tyle czy aż tyle?

W jaki sposób zwykła młoda studentka historii stała się bezwzględną snajperką? I czy jedno musi przeczyć drugiemu? Kate Quinn stworzyła intrygujący kobiecy portret pełen sprzeczności i niuansów. Postać Ludmiły Pawliczenko ma w sobie psychologiczną głębię i niejednokrotnie zaskakuje czytelnika. Poznajemy nie tylko precyzyjną i uważną czerwonoarmistkę z bronią w ręku, która tropi w ciemności swoje ofiary, ale też troskliwą matkę, czułą kochankę, książkowego mola i łagodną, choć bez wątpienia charyzmatyczną i zdeterminowaną kobietę. Kate Quinn doskonale połączyła ze sobą te cechy i stworzyła postać fascynującą i wzbudzającą sympatię. Beletrystyczne ujęcie pozwala zajrzeć nam za kulisy – poznać świat wewnętrzny Ludmiły, jej uczucia, zmagania, pragnienia i motywacje. "Oko snajperki" pokazuje długą drogę, jaką bohaterka książki przebyła od zwykłej dziewczyny do najsłynniejszej snajperki. Niezwykle ciekawe są fragmenty dotyczące snajperskiej działalności – można odnieść wrażenie, że opowiada o tym sama Ludmiła, a nie Kate Quinn. Warstwy sensacyjna i historyczna powieści silnie wiążą się z elementami psychologicznymi, rzucając światło na wątpliwości moralne, skomplikowane emocje oraz wpływ wojny na osobowość człowieka. Wojenny świat Ludmiły pełen śmierci, krwi i brutalności wymagał od niej opanowania, odwagi i poświęcenia. Ale w środku wciąż była tą samą żywiołową dziewczyną, która z ekscytacją opowiadała o swojej naukowej rozprawie i która snuła plany o lepszej przyszłości dla siebie i swojego syna.

"To jest jednak mój sekret, sekret snajperki, i zabiorę go do grobu"

Kate Quinn nie pisze banalnych powieści. Po raz kolejny stworzyła angażującą i trzymającą w napięciu historię, tym razem o odważnej, wymykającej się stereotypom i tajemniczej snajperce. Książka Kate Quinn to ciekawa biografia doprawiona literacką fikcją, dynamiczna fabuła z zagadkową intrygą, polityczne i społeczne akcenty, interesujące i złożone postaci oraz wielka historia i groza wojenna w tle. Otrzymaliśmy opowieść o kobiecej determinacji i wytrwałości, skomplikowanych ludzkich losach, poświęceniu, miłości i konfrontacji ze śmiercią. O traumie, trudnych wyborach, bolesnych pożegnaniach i przesuwaniu emocjonalnych granic. O walce nie tylko z wrogiem, ale też z przeznaczeniem i o własną niezależność. Niejednoznaczna powieść o niejednoznacznej postaci – warto przeczytać. Polecam.

* Współpraca barterowa z Wydawnictwem Mando.

Tytuł oryginalny: The Diamond Eye

Przekład: Anna Gralak

Wydawnictwo: Mando

Data wydania: 9 listopada 2022

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Liczba stron: 480

Moja ocena: 5/6