Położona na Półwyspie Bałkańskim Albania z roku na rok cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Ten niepozorny i wciąż nieco tajemniczy kraj przyciąga turystów obietnicą lazurowej wody, śródziemnomorskiego słońca, adriatyckich plaż, dzikiej przyrody i górskiego krajobrazu. Albania to osmańskie twierdze i zabytkowe meczety, bizantyjskie cerkwie, starożytne ruiny, barwne bazary i zatłoczona stolica. To gościnność mieszkańców, silne poczucie tożsamości narodowej oraz przeróżne odcienie lokalnych tradycji i dialektów. Kraj orłów, jak nazywana jest Albania (z uwagi na dwugłowego czarnego orła na czerwonym tle zdobiącego flagę i godło państwowe), przez długie lata obrastał w mity i stereotypy, czemu bez wątpienia nie pomagała komunistyczna izolacja. W wielu wyobrażeniach Albania istniała jako zacofana, ponura kraina tonąca w melancholii, nieco dzika i nieprzyjazna, w której mafia sieje postrach, a krajobraz tworzą wszechobecne bunkry (pozostałość po trudnych czasach dyktatury Envera Hoxhy). Jaka jest zatem prawdziwa Albania? Może tkwi pośrodku – gdzieś między turystyczną laurką, "kożuchem stereotypów i uprzedzeń", a prawdziwym życiem mieszkańców?
"Albania. W szponach czarnego orła" to kolejna publikacja z podróżniczej serii Wydawnictwa Poznańskiego. Jej autorka, Izabela Nowek, jest przewodniczką oraz autorką bloga Moja Albania i artykułów poświęconych Albanii – mieszka w niej i pracuje od 2011 roku (założyła pierwsze polsko-albańskie biuro podróży). W książce odsłania przed czytelnikami znane i mniej znane oblicze Albanii – mierzy się ze sterotypami i przybliża prawdziwy obraz kraju – wielobarwnej mozaiki. I udowadnia, że to właśnie ona – mozaika – stanowi doskonałą metaforę albańskości – ogromnej kulturowej różnorodności, którą można znaleźć na powierzchni niespełna trzydziestu tysięcy kilometrów kwadratowych.
"Nie chcę pisać o zmitologizowanej krainie orłów, tylko o ziemi zwykłych ludzi, bo chyba takiego obrazu Albanii najbardziej polskim czytelnikom brakuje. Jestem przewodniczką, więc mam w zanadrzu wiele opowieści o bogatej kuchni, różnorodnej naturze i historii. Zajmuję się tym wycinkiem świata, który znam i który wciągnął mnie bez reszty. Liczę na to, że przedstawiony w niniejszej książce wizerunek Shqipërii rozbije sterotypowe wyobrażenia o niej i jej mieszkańcach. A może nawet zachęci czytelników do tworzenia własnych mozaik. (...) Kocham Albanię, ale nie miłością ślepą. Dlatego w mojej mozaice jest miejsce na każdy jej odcień"
Czy język albański jest trudny? Jak wygląda albańskie śniadanie? Co oznacza "dawać na kawę"? Kim był legendarny Skanderbeg? Czy bunkry rzeczywiście rozsiane są po całej Albanii? Czym jest byrek, kultowy albański przysmak?
Albania jako wielobarwna mozaika? Zdecydowanie tak. Izabela Nowek okazała się wspaniałą przewodniczką po kraju pełnym kontrastów i różnorodności. Jej książka to wyjątkowa podróż przez albańską historię, geografię i kulturę – bez upiększania i idealizowania, lecz z dużą dozą rzetelności, sympatii i przenikliwości. Izabela Nowek opowiada o zawiłościach języka albańskiego i dialektowych niuansach, kulinariach i albańskich smakach, przyrodzie, zabytkach, religijnej mozaice, przesądności oraz legendach, świętach i pokoleniowych tradycjach. Przemierza miejskie uliczki i wiejskie drogi, zagląda do barów, muzeów i turystycznych kurortów. Oprowadza czytelników po historycznej Krui i zatłoczonej Tiranie. Odwiedza miejsca, w których tradycja spotyka się z nowoczesnością, a przeszłość z teraźniejszością. Rzuca światło na trudną komunistyczną przeszłość i dyktaturę Envera Hoxhy (realia codziennego życia oraz lata przed i po transformacji ustrojowej) oraz perspektywy i wyzwania, jakie stoją przed współczesną Albanią. Wspomina o patriarchacie, silnych wzorcach kulturowych, wielowiekowym podziale na "kobiece" i "męskie", przestępczości oraz albańskim Kanunie, kodeksie prawa zwyczajowego i jednym z jego mrocznych elementów – gjakmarrja czyli zemście krwi. W książce Izabeli Nowek płynnie przeplatają się ze sobą przeróżne elementy albańskości, tworząc jedną fascynującą opowieść – co ważne, nie tylko o kraju, ale również o jego mieszkańcach – ich zwykłym życiu, radościach, smutkach, zmaganiach i wyzwaniach. Na kartach tej publikacji spotykają się ze sobą przeszłość i teraźniejszość, tradycja i nowoczesność, sacrum i profanum, turystyka i zwykłe codzienne życie, miasto i prowincja, a do tego wiele różnych albańskich punktów widzenia. Izabela Nowek nie unika trudnych tematów – elementy reporterskie nadają książce głębszego wymiaru i pozwalają niejako zajrzeć "pod podszewkę". Całość wspaniale dopełnia płynna narracja, osobiste spostrzeżenia i ciekawe anegdoty. Autorka od wielu lat mieszka w Albanii – i dzięki temu otrzymaliśmy tekst napisany z polsko-albańskiej perspektywy. Jest rzetelnie, fascynująco, z szacunkiem, zrozumieniem i odrobiną humoru.
"Albania. W szponach czarnego orła" to świetnie napisana publikacja, którą czyta się z przyjemnością i zainteresowaniem. Izabeli Nowek udało się nie tylko rozbić sterotypowe wyobrażenia, ale też przybliżyć czytelnikom Albanię i uchwycić kwintesencję albańskości – jej wyjątkową różnorodność i mozaikowy charakter. Po przeczytaniu tej książki czułam się tak, jakbym odbyła podróż do Albanii wspólnie z Izabelą Nowek. Zachwycił mnie dobór tematów, skoncentrowanie na aspektach społecznych oraz połączenie podróżniczej lekkości z reporterskim spojrzeniem. Książka jest wspaniale napisana – błyskotliwa i ciekawa – oraz pięknie wydana, pełna kolorowych zdjęć.
* Współpraca barterowa z Wydawnictwem Poznańskie.
Posty
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz